Wat is netcongestie en hoe los je het op? Deze 7 oplossingen werken nu al.

In het rapport worden oplossingen voor netcongestie uiteengezet, gericht op bedrijven in de gebouwde omgeving. Dat zijn KUBR-leden, maar iedereen kan meehelpen. 

De onderzoeksvraag is afkomstig van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De RVO vroeg de bureaus om te onderzoeken waarom netcongestie een landelijk probleem is. Die vraag is snel beantwoord, maar nu de oplossing. 

Wat is Netcongestie?

First things first. In Nederland is ons elektriciteitsnetwerk centraal opgebouwd. In grote lijnen: elektriciteit wordt (nu nog grotendeels) opgewekt in een paar grote centrales op gas of kolen. Vanaf die plek krijgt ieder Nederlands huishouden altijd stroom. 

Met deze inrichting weet je altijd direct wat er nodig is aan stroom en kun je daar gemakkelijk op sturen. Is er minder nodig, dan gaat het vermogen in de centrale lager en heb je geen netcongestie. 

Maar vanaf het moment dat we in Nederland duurzame energie zijn gaan opwekken loopt de stroom ook de andere kant op. Van de vele zonnepanelen het net op, en hetzelfde geldt voor de windmolens. Gratis en duurzaam, wat wil je nog meer. Op die manier is Nederland op zonnige en windrijke dagen al jaren goed voorzien van stroom voor een lage prijs. So far, so good, maar duurzame energieopwekking heeft ook een nadeel. 

De keerzijde is dat wij de zon en de wind niet kunnen uitzetten. Licht dat valt op panelen, zorgt voor opwekking. Bij jou, maar dan ook bij je buren. Schijnt de zon in het hele land, dan leveren panelen in Nederland een aanzienlijke hoeveelheid stroom voor het net. 

Door het succes van de opwekking en de financieel aantrekkelijke salderingsregeling, is het aanbod op sommige momenten zo groot, dat scheefgroei het resultaat is, omdat de vraag minder is. Met name in de middaguren op de lange dagen komt het vaak voor dat het aanbod groter is dan de vraag. En stroom moet naar de eindgebruiker, anders blijft het een belasting voor het net. Deze mismatch is de uitleg van netcongestie. Noem het filevorming op het net. 

Hoe pak je Netcongestie aan?

Mocht je je zorgen maken, netcongestie kunnen we oplossen. Op sommige plekken in Nederland zijn capaciteitsproblemen met succes aangepast en RVO is benieuwd naar de succesfactoren van deze aanpak.

De basis waren 49 praktijkvoorbeelden, waaruit bleek dat netcongestie in Nederland wel degelijk te omzeilen valt. Gebeurt dat niet, dan wordt netcongestie een zaak met aanzienlijke maatschappelijke kosten, zoals gederfde inkomsten door niet-geleverde elektriciteit en beperkingen in de opwekking van duurzame energie.

De schade door netcongestie varieert sterk per sector, waarbij sommige sectoren flexibeler kunnen omgaan met de kosten dan andere. Bijvoorbeeld, de voedingsmiddelenindustrie en persoonlijke dienstverlening ondervinden hogere kosten door netcongestie vergeleken met andere sectoren  .

Uit de praktijkvoorbeelden bleken de betrokken bedrijven en overheden 7 veelvoorkomende oplossingen toe te passen, waarmee de ergste pijn voorkomen werd. Daarnaast werden 7 bedrijven uitgelicht als inspiratievoorbeelden (zie afbeelding).  

Individuele oplossingen tegen netcongestie

1. Energiesturing achter de meter 

Het optimaliseren van elektriciteitsverbruik en -opwekking binnen een bedrijf vermindert piekbelasting op het net. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van energieopslag of hun energieverbruik verschuiven naar momenten met lagere netbelasting .

2. Elektriciteitsopslag

Door energie op te slaan tijdens perioden van lage vraag en deze te gebruiken tijdens piekuren, kunnen bedrijven hun afhankelijkheid van het net verminderen en bijdragen aan het verlagen van de netcongestie .

3. Elektriciteitsconversie: 

Dit houdt in dat overtollige elektriciteit wordt omgezet in andere energievormen, zoals warmte of waterstof, die op een later tijdstip gebruikt kunnen worden.

4. Sluit een capaciteitsbeperkingscontract af (CBC)

Een oplossing voor opwek- en afnamenetcongestie. Met een CBC krijgt de netgebruiker een vergoeding voor het tijdelijk gereduceerd gebruik maken van hun gecontracteerd transportvermogen. Hierdoor wordt het vaste transportvermogen dus omgezet naar flexibel vermogen.

Collectieve Oplossingen tegen netcongestie

5. Cable Pooling

Dit betreft de gedeelde netaansluiting van meerdere energieopwekkers (zoals zonnepanelen en windmolens) om de belasting op het net te optimaliseren en te verminderen .

6. Directe Lijn

Een directe verbinding tussen de producent en de gebruiker van elektriciteit, die het openbare net omzeilt en zo de congestie vermindert .

7. Groepscontracten en Energiehubs

Bedrijven in dezelfde regio kunnen samenwerken en gezamenlijk contracten afsluiten voor energieverbruik en -opslag. Dit biedt flexibiliteit en verlaagt de kosten voor netgebruik.

Het rapport schat dat de implementatie van deze oplossingen significant kan bijdragen aan het verminderen van netcongestie. Bijvoorbeeld, energiehubs en groepscontracten hebben het potentieel om tot 7,3 GW extra capaciteit te realiseren tegen relatief lage kosten. De kosteneffectiviteit van oplossingen zoals cable pooling en elektrische opslag hangt sterk af van de specifieke sector en de mate van elektrificatie. Daarnaast is er sprake van overlap, waardoor de precieze winst moeilijk in te schatten is.

Netcongestie? Werk samen!

Het rapport geeft aansluitend drie samenvattende adviezen voor de overheid en bedrijfsleven.

Optimaliseer intern energiebeheer: Investeer in systemen voor energiesturing en opslag om het eigen verbruik te beheren en pieken te vermijden. Zo gaan de scherpe kanten af van netcongestie. De piek van verbruik bepaalt de capaciteit van het landelijke net. Hoe lager, hoe minder het net verzwaard moet worden.

Werk samen met andere bedrijven: Overweeg collectieve oplossingen zoals energiehubs en groepscontracten om de kosten en lasten te delen. Gemeenten en netbeheerders weten bijvoorbeeld welke bedrijven gebruik maken van lokale of provinciale netwerken en welke constructies het grootste effect sorteren.

Innovatieve technologieën en oplossingen: Nieuwe technologieën maken niet alleen het net slimmer, maar ook bedrijfsnetwerken zuiniger. Door een combinatie van individuele en collectieve oplossingen kunnen bedrijven niet alleen hun eigen operationele efficiëntie verbeteren, maar ook bijdragen aan een stabieler en duurzamer elektriciteitsnet. Het alternatief is hogere maatschappelijke kosten, omdat de overheid dan gedwongen wordt maatregelen op te leggen.

Het alternatief is er niet, gezien het toenemende verbruik. Stroomuitval is dan vroeg of laat het gevolg van nietsdoen.

>>> Het complete rapport is te downloaden vanaf de site van CE Delft

Geef gerust jouw reactie hieronder over de voorgestelde maatregelen!