Stevig ontwerp: KNX-systemen zijn bestand tegen een uitval van het internet

Er is al veel inkt gevloeid over de zogenaamde ‘4th utility' - in het grootste deel van het VK wordt toegang tot het internet tegenwoordig als iets heel vanzelfsprekends ervaren. Zelfs op moeilijk toegankelijke locaties wordt het internet toegankelijk dankzij de optie van de SpaceX Starlink satellietdienst die momenteel in het land wordt uitgerold. De snelheden verschillen enorm van locatie tot locatie, maar de meesten van ons kunnen tegenwoordig zonder al te veel problemen gebruikmaken van het internet. Beeld je in dat je voor een verbinding nog gebruik zou moeten maken van een inbelverbinding. Na tien minuten heb je eindelijk je mailberichten binnengehaald. We hebben intussen duidelijk al een lange weg afgelegd.

Maar nu ik het even zonder internet moet stellen, lijkt de wereld plots een heel andere plaats. Mijn internetprovider is momenteel blijkbaar ‘verbeteringen aan het netwerk aan het uitvoeren'. Voor mij betekent dit dat ik het werk dat ik voor vandaag had gepland, noodgedwongen moet laten liggen. Bovendien voel ik me nu zowat ‘blind'. Ik kan op geen enkel systeem inloggen en eventuele waarschuwingen bereiken me gewoonweg niet. Ik kan niet aan mijn schematische tekeningen voortwerken, want dat pakket is in de cloud opgeslagen. Hier zit ik dan, me behelpend met een metaforische elektronische ganzenveer. Ik ben naar de Middeleeuwen terug gekatapulteerd.

Ja, ik weet wel dat dit soort problemen kunnen worden omzeild. Helaas heb ik mijn tweede internetabonnement onlangs opgezegd omdat ik het de afgelopen twaalf maanden nauwelijks had gebruikt. Wat stom! Er ligt wel een 4G-router op het rek, maar de 4G-dekking is hier zo goed als onbestaande. Dus vandaag leef ik hier even in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Misschien moet ik dit document dan maar op een floppydisk bewaren.

Voorbereid zijn

Als KNX-installateurs weten we dat zo veel van wat we doen, afhankelijk is van het internet, wifi of een bedrade dataverbinding. Het is dan ook zeker de moeite waard om al tijdens de ontwerpfase na te denken over en te proberen te begrijpen welke impact een uitval van het datanetwerk of het internet zou hebben op de woningen van onze klanten. Als mensen enkele uren niet op het internet kunnen surfen, is dat hooguit een beetje vervelend. Maar als ze verschillende functies van hun woning niet meer kunnen bedienen, wordt het natuurlijk een ander verhaal.

Zoals de meesten onder ons ben ik een geek met een voorliefde voor nieuwe, glanzende, snellere en slankere gadgets met blauwe leds. Maar ik ben ook een zeer enthousiaste fan van de KNX-bus. Die ploetert gewoon door tegen 9.600 b/s en trekt zich voor het overige weinig aan van de buitenwereld. Uitgerekend daarover zou eens moeten worden nagedacht tijdens de ontwerpfase. De KNX-bus is zo goed als onverwoestbaar en zou daarom te allen tijde de kern moeten zijn van woningsystemen op het vlak van de communicatie.

In een goed ontworpen systeem zouden bijvoorbeeld de sensor van de kamertemperatuur en de thermostaat samen met de bedieningselementen voor de verwarming/koeling, actoren, pompen, kleppen of de controller van de AC-unit op hetzelfde KNX-buskabelsegment moeten zijn aangesloten. Op die manier zou de klimaatregeling zelfs bij andere communicatieproblemen nog altijd normaal blijven werken.

Levensnoodzakelijke systemen

Hoewel veel mensen het vervelend vinden wanneer hun tv het enkele uren niet doet, valt daar nog mee te leven. Wanneer de verwarming echter uitvalt terwijl het buiten vijf graden vriest, meen ik dat de term ‘levensnoodzakelijk' hier wel op zijn plaats is. Zo is het ook van essentieel belang om deuren en vensters op elk moment te kunnen openen of sluiten. Ontwerpers zouden daarom altijd een plaatselijke bedieningsmogelijkheid moeten voorzien die niet afhankelijk is van meerdere communicatielagen.

Back-upregelsystemen

Er zijn omstandigheden waarin het onmogelijk is om een systeem te regelen zonder van een KNX-bus naar IP en daarna misschien naar Modbus of BACnet te gaan. In zulke gevallen is een back-upcontroller een goed idee - misschien in de technische ruimte of weggestopt in een kast. Hoewel we bijvoorbeeld misschien communiceren met een AC-interface via het datanetwerk, zal deze ongetwijfeld ook met de AC-buskabel verbonden zijn. Als het datanetwerk dan uitvalt, kan de klant nog altijd de AC vanaf zijn eigen bedieningsscherm bedienen. Ook in grotere systemen kan het verstandig zijn om hand-off-automatische bedieningen in de technische ruimte te installeren.

Conclusie

KNX-bussen worden nu al een hele tijd gebruikt en ze behoren nog altijd tot de stabielste communicatieplatforms op de markt. Ze blijven gewoon werken wanneer het internet uitvalt of het wifisignaal wegvalt en ze hebben ook geen last van interferentie. Maar voor velen onder ons vertrouwen de aanraakschermen, telefoonapps en verbindingen met regelsystemen op communicatieplatforms waar we minder controle over hebben. KNX stelt de backbone voor de woningomgevingsystemen ter beschikking en met een beetje kritisch nadenken tijdens de ontwerpfase kunnen we de impact bij problemen beperken terwijl andere platforms uitvallen. In 95 % van de gevallen zullen de back-upregelsystemen niet nodig zijn, maar jij zult ongetwijfeld heel blij zijn dat je die oplossing hebt ingebouwd wanneer verbindingsproblemen dan toch eens roet in het eten gooien.

Simon Buddle, CEng MIET, is consultant bij Future Ready Homes, specialist in het ontwerp van BMS- en ELV-systemen.

www.futurereadyhomes.com