Riothermie: Aardgasvrij zwembad, met dank aan het riool

Voorheen verbruikte zwembad De Blinkerd in Scheveningen jaarlijks zo’n 170.000 m³ aardgas, maar dankzij een innovatieve installatie draait het nu op riothermie – warmte uit rioolwater.

Dit project laat zien hoe bestaande gebouwen kunnen verduurzamen zonder ingrijpende verbouwingen.

Riothermie?

Riothermie benut de constante temperatuur van afvalwater (12–18 °C) in het riool. Bij De Blinkerd ligt naast het zwembad een rioolgemaal waar twee grote rioolsystemen samenkomen. Met een ondergrondse warmtewisselaar wordt warmte uit het rioolwater gehaald. Vervolgens brengen warmtepompen de temperatuur op tot circa 55 °C, geschikt voor zwembadwater en luchtbehandeling.

Het systeem gebruikt een bypass: rioolwater stroomt door een binnenbuis, terwijl kouder water in een buitenbuis in tegengestelde richting beweegt. Zo vindt warmteoverdracht plaats – ongeveer twee graden verschil per passage.

Technische opzet

• 116 meter leidingen in de bodem (heen en terug).
• Vier water-waterwarmtepompen van 140 kW in cascade-opstelling.
• Boosterwarmtepomp voor warm tapwater.
• Extra transformator en nieuwe verdeelkast vanwege hogere elektriciteitsvraag.

De installatie moest worden ingepast zonder archeologische verstoring en in samenwerking met gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap van Delfland. Belangrijk was dat de riooltemperatuur richting de zuivering niet werd beïnvloed.

WKO als thermische batterij

Omdat rioolwarmte ’s nachts minder beschikbaar is, is het systeem gekoppeld aan een WKO-doublet van 200 meter diep. In de zomer wordt warmte opgeslagen om in de winter pieken op te vangen. Dit maakt het systeem robuust en geschikt voor koude periodes.

Uitdagingen en kinderziektes

De overgang verliep niet zonder hobbels. Storingen tussen bron en gebouwinstallatie en regeltechnische issues zorgden voor bijstellingen. In de winter van 2024 moest de WKO bijspringen bij buitentemperaturen onder 10 °C. Het doel is om de gasketels volledig te verwijderen zodra de installatie stabiel draait.

Potentie voor Nederland

Volgens onderzoek van Syntraal in opdracht van BZK ligt 95% van de 1.370 zwembaden in Nederland nabij een aquathermiebron. Riothermie kan dus op grote schaal bijdragen aan de energietransitie. Projecten in Urk, Wezep, De Bilt en Losser bewijzen dat het concept breed toepasbaar is.