Seriematig, programmatisch, portfolio: verschillende woorden met hetzelfde doel
De opgave voor Vervanging & Renovatie Infrastructuur (V&R) is immens: honderden bruggen, viaducten, kades en gemalen moeten de komende jaren worden aangepakt. De Bouwcampus zet daarbij stevig in op seriematig aanbesteden: het in één keer op de markt brengen van meerdere infraprojecten. Maar wie het veld in stapt, merkt al snel dat daarvoor verschillende termen circuleren. Bijvoorbeeld programmatisch inkopen, portfolio-aanpak, raamovereenkomsten en seriematig werken. “Dat is helemaal niet erg,” zegt Henberto Remmerts, transitiemanager bij De Bouwcampus. Sterker nog: “Het gaat erom dat we hetzelfde bedoelen, ook al gebruiken we een ander woord.”
“Voordat ik bij De Bouwcampus aan de slag ging, sprak ik zelf altijd over programmatisch inkopen,” vertelt Remmerts. “Dat vond ik een bredere en misschien wel betere term dan seriematig aanbesteden. Maar onderweg merkten we dat er nog veel meer begrippen in omloop zijn. Dan kun je twee dingen doen: vasthouden aan je eigen woord en proberen dat iedereen hetzelfde gaat zeggen. Of je erkent dat er meerdere termen bestaan die allemaal naar hetzelfde doel leiden: slimmer en duurzamer samenwerken bij de vervanging en renovatie-opgave. En laten we eerlijk zijn, dat laatste past veel beter bij wat we met De Bouwcampus willen bereiken.”
Standaardisatie
Taal doet er wel degelijk toe, merkt Remmerts. “Sommige woorden roepen weerstand op. Neem het woord ‘standaardisatie’: dat klinkt alsof alles hetzelfde moet worden, terwijl het juist gaat om efficiënter en voorspelbaarder werken, zonder de kwaliteit of variatie te verliezen. Hetzelfde geldt naar mijn gevoel voor seriematig: dat roept bij sommigen het beeld op van identieke bruggen die bijvoorbeeld in een fabriek van de band rollen. Maar als je uitlegt dat het net zo goed gaat om het gezamenlijk onderhouden van zestig gemalen of het integraal vernieuwen van meerdere wegen en kunstwerken in een gebied, dan valt dat beeld weg.”
Wat de term ook is, de kern blijft hetzelfde: niet elk object apart aanbesteden, maar een slimme bundeling maken. Dat kan via raamovereenkomsten, samenwerkingsovereenkomsten of een portfolio-contract, zoals Rijkswaterstaat doet. Gemeenten werken soms al jaren op die manier in het groenbeheer, wegen of bij rioleringen. “Feitelijk is dat een voorloper van seriematig aanbesteden,” zegt Remmerts. “Het scheelt enorm veel transactiekosten, tendercapaciteit en juridisch gedoe. Je bouwt aan vertrouwen, continuïteit en voorspelbaarheid en dat is precies wat de V&R-opgave nodig heeft.”
Omarmen in plaats van opleggen
De Bouwcampus kiest er bewust voor om niet één term dwingend te gebruiken, benadrukt Remmerts. “Wij spreken over seriematig aanbesteden omdat dat bij ons programma is afgesproken. Maar we omarmen ook de andere termen. Want of je het nu programmatisch inkopen, portfolio-aanpak of seriematig werken noemt: uiteindelijk streven we hetzelfde doel na. Door die veelheid aan begrippen te erkennen, vergroten we de herkenning en de kans dat partijen ermee aan de slag gaan.”
Verschillende woorden, één aanpak
In het veld worden diverse begrippen gebruikt die vaak hetzelfde bedoelen:
- Programmatisch inkopen: strategisch inkopen van samenhangende projecten
- Programmatisch aanbesteden: vaak synoniem van programmatisch inkopen
- Seriematig aanbesteden: bundeling van gelijksoortige objecten in één aanbesteding
- Seriematig werken: uitvoering in reeksen, met voorspelbare processen
- Programmatisch werken: gebiedsgerichte of thematische aanpak in een programma
- Raamovereenkomsten / samenwerkingsovereenkomsten: juridische vorm om structurele samenwerking vast te leggen
- IFD-bouwen (Industrieel, Flexibel, Demontabel): vaak gekoppeld aan seriematig bouwen van objecten
- Portfolio-aanpak: opdrachtgevers brengen een hele portefeuille binnen één thema of type werk in één keer op de markt
