Ziekenhuis Tjongerschans legionellavrij door inzet koper- en zilverionisatie

Uit nieuw wetenschappelijk onderzoek bij Ziekenhuis Tjongerschans in Heerenveen blijkt dat koper- en zilverionisatie zeer effectief is in de bestrijding van hardnekkige legionellabesmetting. De resultaten van het praktijkonderzoek – uitgevoerd door onder andere GeoConnect, Centre of Expertise Water Technology, UCIP&P en Izore, Centrum Infectieziekten Friesland –  tonen aan dat de inzet van deze technologie binnen zes maanden zorgt voor een legionellavrij ziekenhuis. Ook de waarden van andere watergedragen pathogenen zijn drastisch verminderd.

Ziekenhuizen zijn heterogene instellingen met een buitengewoon complexe gebouwinfrastructuur. Dat maakt het erg lastig om de honderden miljoenen liters water die jaarlijks door het leidingnetwerk stromen (en stilstaan) te behoeden voor legionella en andere bacteriën. Van 2017 tot medio 2020 kampte Ziekenhuis Tjongerschans dan ook met een hardnekkige legionellabesmetting in het waterleidingsysteem. Thermisch en fysisch beheer van het leidingwater en grootschalige installatieaanpassingen resulteerden niet in een blijvende afname van de legionellaconcentraties. Daarom besloot men om de besmetting te bestrijden met koper- en zilverionisatie door inzet van het HW Bifipro® systeem van Holland Water. Onderzoekers volgden het proces nauwgezet en besloten niet alleen de bestrijding van legionella pneumophila te meten, maar ook te onderzoeken of koper- en zilverionisatie effectief is in de bestrijding van pathogenen zoals Aeromonas spp, E. coli en P. aeruginosa.

Het HW Bifipro® systeem van Holland Water is een verfijnd waterbehandelingssysteem dat op effectieve wijze legionella bestrijdt in waterinstallaties, zonder een risico te vormen voor mens en milieu. Het systeem maakt gebruik van hoogwaardige koper- en zilverionisatietechnologie, dat de koper- en zilverelektroden separaat ioniseert en de dosering continu kalibreert op basis van het fluctuerende waterdebiet. 

Diverse wetenschappelijke studies hadden al aangetoond dat koper- en zilver ionisatie niet alleen effectief is tegen legionella, maar ook tegen diverse bacteriën, virussen, amoeben en protozoa met trilharen. Het aantal praktijkstudies is echter beperkt. “Omdat in Ziekenhuis Tjongerschans ook sprake was van kolonisatie met Aeromonas spp., was dit een mooie kans om te onderzoeken of de HW Bifipro® ook effectief zou zijn in het bestrijden daarvan”, licht Nikolaj Walraven, onderzoeker bij GeoConnect, toe. “Daarnaast hebben we E. coli en P. aeruginosa meegenomen in het onderzoek. Dit zijn ook potentiële ziekteverwekkers.”

Legionella pneumophila:
Deze bacterie kan de ziekte Legionellose veroorzaken, ook wel bekend als de Veteranenziekte. Dat is een ernstige vorm van longontsteking. De ziekte kan ontstaan wanneer waterdamp met deze bacteriën wordt ingeademd, bijvoorbeeld tijdens het douchen of via nevel van whirlpools, sproei-installaties en natte koeltorens.

Escherichia coli:
Dit is een darmbacterie die bij mensen en warmbloedige dieren voorkomt. Indien bepaalde soorten E.coli-bacteriën in het drinkwater aanwezig zijn, kan dit bij inname onder andere resulteren in misselijkheid, buikkrampen, braken en diarree.

Aeromonas spp.:
Belangrijke pathogenen in de Aeromonas groep zijn A. hydrophila, A. caviae en A. veronii biovar sobria. Ziektes die gerelateerd worden aan deze bacteriën zijn gastro-enteritis (ontsteking van de maag en darmen) en wondinfecties.

Pseudomonas aeruginosa:
Deze bacterie wordt gezien als een van de ziekenhuisbacteriën, die verantwoordelijk zijn voor vele menselijke infecties, waaronder wond-, urineweg- en oorinfecties.

Op 1 juli 2020 is het nul-onderzoek uitgevoerd, waarbij twaalf tappunten werden bemonsterd en geanalyseerd. Na installatie van het HW Bifipro® systeem op 2 juli werden dezelfde tappunten achtereenvolgend maandelijks en tweemaandelijks gemonitord gedurende een periode van zes maanden. Bij het nul-onderzoek was circa 60 tot 90 procent van de onderzochte tappunten besmet met legionella. Binnen zes maanden na inschakeling van het systeem van Holland Water daalde het besmettingspercentage in de tappunten geleidelijk tot nul.

Bij het nul-onderzoek werd op drie monsternamepunten verhoogde concentratie van de bacteriën P. aeruginosa en Aeromonas spp) gemeten. Na twee maanden waren de concentraties in deze monsterpunten gedaald naar 0 kve/100 ml bij P. aeruginosa en < 100 kve/100 ml bij de bacterie Aeromonas spp. In alle overige monsterpunten waren de E. coli en P. aeruginosa concentraties 0 kve/100 ml en de Aeromonas spp. concentraties < 100 kve/100 ml. Hoewel het aantal besmettingen met deze bacteriën beperkt was, toont het onderzoek aan dat koper- en zilverionisatie met de HW Bifipro® ook effectief is in de bestrijding hiervan. 

De werking van koper- en zilverionisatie is tot slot dekkend over het volledige watersysteem. Dode leidingstukken zorgen er doorgaans voor dat het effect van bijvoorbeeld reiniging of desinfectie maar van korte duur is. De biofilms en bacteriën die erin huizen ontsnappen namelijk aan zo’n eenmalige ingreep, waarna legionella zich weer over het volledige watersysteem kan verspreiden. Bij de koper- en zilverionisatiemethode daarentegen krijgen de bacteriën daartoe de kans niet. Als ze zich buiten hun schuilplek wagen, worden ze meteen opgeruimd door de immer waakzame koper- en zilverionen.

In ziekenhuizen hoeven er door het HW Bifipro® systeem geen chemicaliën (zoals bijvoorbeeld chloor) meer worden toegevoegd, die uiteindelijk in het riool belanden. Ook hebben gebruikers van de HW Bifipro® de wettelijke toestemming om de warmwatertemperatuur naar 50 graden te verlagen. Zo realiseren ze bovendien een aanzienlijke energiebesparing, én een verlaging van hun CO2-uitstoot – warmwatersystemen worden immers vaak aangedreven door gasboilers. Om deze reden is de inzet van koper- en zilverionisatie helemaal in lijn met de Green Deal Duurzame Zorg voor Gezonde Toekomst.