Voorkomen van verspreiding van SARS-CoV-2 door riolering in gebouwen

Een deel van de met het nieuwe coronavirus  besmette personen scheidt het virus uit  in de ontlasting . Via het toilet komt de ontlasting in de riolering terecht. Als in een gebouw de riolering goed functioneert, komen mensen in andere ruimten niet in contact met ontlasting of met lucht uit de riolering die mogelijk virusdeeltjes bevat. Een goed functionerend riool lekt niet en heeft een ont- en beluchtingssysteem zonder menselijk contact met uittredende lucht. Het ruiken van rioollucht is een aanwijzing dat de ont- en beluchting niet goed op orde is. Ga in dat geval na waar de rioollucht vandaan komt en zorg voor afsluiting, of laat dit doen.

Achtergrond
De mogelijk hoge virusconcentratie in riolering in gebouwen in combinatie met de mogelijke verspreiding door de lucht van het virus (aerogene transmissie), maakt dat deze systemen ook beschouwd moeten worden als een mogelijke transmissieroute van het nieuwe coronavirus (SARS-CoV-2) dat de ziekte COVID-19 kan veroorzaken. De verbinding tussen rioleringsleidingen binnen, en soms zelfs tussen, gebouwen kan voor blootstelling aan SARS-CoV-2 zorgen. In deze rioleringsleidingen kunnen de virusdeeltjes zich door het ont- en beluchtingssysteem vrij bewegen en zo gemakkelijk verschillende verdiepingen en gebouwen bereiken¹.

Een slecht functionerende riolering (leegstaande watersloten) en het luchtventilatiesysteem waren onder andere factoren die zorgden voor de verspreiding via aërosolen van het SARS-CoV-1 coronavirus in een hoog appartementengebouw in Hong Kong in 2003². Men maakt zich zorgen  over een vergelijkbare  verspreiding van het nieuwe coronavirus uit riolering met leegstaande watersloten of defecte rioleringsleidingen in hoge appartementengebouwen in Hong Kong^3,4,5.

Verspreiding voorkomen
De WHO adviseert een goed ontworpen en aangelegde gebouwriolering, waarbij onder andere geen lekkage van de riolering aanwezig mag zijn en watersloten goed gevuld moeten zijn om contact tussen besmette lucht in de riolering en het binnenklimaat (door ventilatie) te voorkomen. Het WHO document Health aspects of plumbing geeft specificaties voor ontwerp en installatie. Deze hebben door jarenlange toepassing en ervaring hun waarde bewezen⁶.

In Nederland stelt het Bouwbesluit eisen aan de riolering in gebouwen, het verwijst naar de norm NEN 3215⁷.

Om de kans op transmissie door de gebouwriolering te minimaliseren, wordt het volgende aanbevolen:

Bewoners:

1. Zorg dat alle aansluitingen op de gebouwriolering in toiletten, keukens en badkamers e.d. zijn voorzien van goed functionerende watersloten (ook wel sifons genoemd). Een laagje slaolie op het water in sifons waar geen of heel weinig water door loopt, voorkomt verdamping van het water in het waterslot;
2. Spoel door met een gesloten deksel wanneer de toiletbril is voorzien van een deksel om spetters van druppels en aërosolen te voorkomen; 
3. Negeer vieze geur in het toilet, de keuken of badkamer niet. Dit kan duiden op een lekke riolering. Ga de oorzaak na en los het probleem op, of laat dit doen. Een rioleringsbuis waarop niets (meer) is aangesloten, moet worden afgedicht.

Aanvullend voor sanitair technisch expert:

1. Controleer of de ontluchting van de (buiten)riolering op het dak of in de gevel zich op een minimale afstand van de toevoer van de ventilatielucht  bevindt (afhankelijk van de situatie 3 of 6 m conform NEN 3215). Neem indien nodig op basis van uw professionele kennis passende maatregelen.

Aanvullend voor ziekenhuizen en zorggebouwen:

1. Monitor in grote gebouwen met een groot besmettingsrisico van de aanwezige personen de werking van het gehele systeem continu¹.
2. Mensen met een vermoedelijke of bevestigde COVID-19-infectie dienen de beschikking te hebben over een eigen toilet. Waar dit niet mogelijk is, mogen patiënten alleen van toiletten op de eigen afdeling gebruik maken. Elke toiletruimte dient met een deur af te sluiten zijn van de kamer van de patiënt en te zijn voorzien van een goede ventilatieafvoer.

Bron Techniek NL

Literatuur

1. Gormley M, Aspray TJ, Kellya DA, 2020. COVID-19: mitigating transmission via wastewater plumbing systems. The Lancet Global Health 8(5): e643
2. Yu et al, 2004. Evidence of Airborne Transmission of the Severe Acute Respiratory Syndrome Virus. The new england journal of medicine 350(17): 1731-1739
3. CNN, 2020. How can the coronavirus spread through bathroom pipes? Experts are investigating in Hong Kong. Februari 12, 2020
4. GovHK, 2020a. Government follows up test results on environmental samples of Heng Tai House, March 17, 2020
5. GovHK, 2020b.CHP investigates additional confirmed case of COVID-19 and follows up on cluster in Luk Chuen House
6. WHO 2006. Health aspects of plumbing. Joint publication World Health Organization and World Plumbing Council
7. NEN 3215+C1+A1:2018 Gebouwriolering en buitenriolering binnen de perceelgrenzen – Bepalingsmethoden voor de afvoercapaciteit, water- en luchtdichtheid en afstand van dakuitmondingen